Wat is je niveau? | Ikebana Verhalen #11
- Ilse Beunen
- 17 apr
- 4 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 22 apr
Het was 2017 en ik was net geland in India, uitgenodigd om demonstraties en workshops te geven. Ik was opgetogen —hoe kan het ook anders, met al die uitbundige bloemen en vurige kleuren? Er hing een energie in de lucht, alsof je door een zijden sari werd omhelst, opgejaagd door een moessonbries.
Maar nog voor ik goed en wel was geland, volgde er iets wat ik niet had zien aankomen. Zoals de organisatoren me eerder zelf al hadden gevraagd, vroegen veel deelnemers, beleefd: "Mogen we vragen welk niveau u heeft binnen de Sogetsu-school?"
Mijn niveau? Ik knipperde met mijn ogen. Tot dan toe had niemand mij dat ooit gevraagd. In Europa is dat simpelweg geen ding. We verbinden met ikebana scharen en prikkers, niet met titels.
In mijn workshops zaten er geregeld mensen met een hogere graad dan ik op de eerste rij, vrolijk en zonder kapsones—niemand keek ervan op, tenzij er een verdwaalde tak zijn eigen leven ging leiden. Maar hier, in deze warme en heerlijk nieuwsgierige groep, deed mijn certificaat ertoe. En ik was... verrast. Geëerd, maar ook een tikje gegeneerd.
Later, tijdens workshops in de VS, dook dezelfde vraag weer op. Nog eens. En nog eens. Ben—mijn man en eeuwige spiegel— keek toe hoe ik worstelde met de groeiende druk. Hij keek toe zoals je naar een soufflé in de oven kijkt: denkend dat je niets kunt doen, alleen maar kijken, hopen, en vooral niet te hard ademen. Tot hij besefte dat een klein duwtje soms precies is wat nodig is.
"Denk erover als een diploma. Een graad is geen eindpunt, het is een uitnodiging om iets nieuws te beginnen." Ben Huybrechts, 2019
Die gedachte bleef hangen. En toen besloot ik: ik klim verder. Vandaag bevind ik mij één niveau onder Riji, het hoogste niveau binnen de Sogetsu-school. Ja, ik ben al ver geklommen—maar deze ikebanaberg heeft geen top. En eerlijk gezegd, ik geniet van het uitzicht onderweg.
En toch begon mijn eigen avontuur met Sogetsu op de meest ongekunstelde manier—lang vóór het hele idee van niveaus en titels überhaupt in mij opkwam. Geen goddelijke openbaring, geen spirituele donderpreek. Gewoon een handboek in het Engels. En een nieuwsgierige geest die een leslokaal binnenwandelde als iemand die een museum binnenloopt om aan de regen te ontsnappen—en er betoverd raakt door de kunst.
Sogetsu had Engelse handboeken. Dat was toen al meer dan genoeg voor mij.
Maar toen ik er eenmaal echt mee begon, voelde het alsof ik een paar tuinhandschoenen aantrok die al helemaal naar mijn hand stonden. In België had ik landschapsarchitectuur gestudeerd. Veel oefeningen— lijnen, vormen en ruimte—waren me al vertrouwd. Het voelde niet als een sprong, eerder als het ontdekken van een geheime tuin waarvan je niet wist dat je haar miste.
De Sogetsu-school werd in de twintigste eeuw opgericht door Sofu Teshigahara, en anders dan veel ikebana-scholen die teruggaan tot in de samoeraitijd, is deze geboren uit artistieke rebellie.
Respecteer de traditie, zeker—maar wees niet bang om halverwege een jazz-solo met saxofoon toe te voegen. Werk met bloemen, uiteraard—maar stop daar niet. Bamboe, drijfhout, bouwafval, metaal, plastic? Waarom ook niet.
Later nam Sofu's zoon Hiroshi het roer over, ook een kunstenaar, en hij injecteerde het curriculum met nog meer kunst en experiment. Zowel Sofu als Hiroshi geloofden dat ikebana moest meebewegen met zijn tijd, niet verstijven in zijn verleden.
Terwijl de Sogetsu-school zich opmaakt voor haar honderdste verjaardag in 2027, blijft ze tonen dat vernieuwing en traditie geen tegenpolen hoeven te zijn—zelfs in de meest moderne vormen kunnen echo's van het verleden doorklinken.
Zoals veel andere ikebana-scholen introduceerde Sogetsu een certificeringssysteem. Die reis door de certificaten is, net als de praktijk van ikebana zelf, gestructureerd maar vol mogelijkheden.Je begint met oefeningen uit vier lesboeken (plus een vijfde als je les wilt geven).
Elk afgerond boek levert een niveau op. Daarna mag je zelf beginnen lesgeven, en klim je verder—tot aan titels als Komon of Riji. De hoogste graden gaan niet enkel over techniek; ze draaien om toewijding, visie en het vermogen om een gemeenschap te laten bloeien.
Waarom ik aarzelde om verder te gaan? Na het behalen van mijn lesgeverscertificaat raakte ik ergens halverwege vast. In de Sogetsu-gemeenschap van België en Nederland gaf bijna niemand om certificaten—het was gewoon geen prioriteit. En ik was druk bezig met Japanse tuinen, het opvoeden van onze zoon en een zaak uitbouwen. Sogetsu was altijd daar, als een trouwe vriend aan de rand van de kamer, maar nog niet mijn kompas.
En toen was daar India—een moment dat alles zachtjes in focus bracht.
Bijzonder hoe één enkele vraag in een andere context een pot kan roeren die al jaren zachtjes stond te pruttelen op het achterste vuur. Dus als jij aan de rand van Boek 2 staat, en je afvraagt of certificering de moeite waard is—laat mij dan zeggen: ja. Niet vanwege dat stuk papier. Maar vanwege de mens die je wordt onderweg.
En wie weet? Misschien vraagt iemand jou ooit ook naar je niveau—en kun jij dan glimlachen, stilletjes, wetende dat titels minder over prestige gaan en meer lijken op regie-aanwijzingen in een levenslang toneelstuk van creativiteit.
Comments